Mała Panew wypływa we wsi Gacki, na południowy wschód od miasta Woźniki na wysokości 354 m n.p.m. W górnym swym biegu płynie ona przez skrasowiałe wapienie, a następnie już na terenie nadleśnictwa w obrębie Brynica płynie przez piaszczyste porośnięte lasem obszary. W miejscach, gdzie występują utwory triasowe, Mała Panew płynie w głęboko wciętym w terenie korycie. Miejscami tworzy szerokie rozlewiska, a na gruntach wsi Miotek tworzy zalew. Spadki w jej górnym biegu są niewielkie. Rozpiętość wahań stanów wody Małej Panwi wynosi maksymalnie około 3,0 m.

Brynica stanowi prawy dopływ Przemszy będącej lewostronnym dopływem Wisły. Swoje źródła ma w okolicach Huty Szklanej na wysokości 340 m. n.p.m. u podnóża triasowych wzgórz. Deniwelacje w obszarze źródliskowym wynoszą 50-60 m, zaś w środkowej i dolnej części dorzecza około 10-20 m.

Na terenie nadleśnictwa znajduje się szereg zbiorników wodnych przeważnie sztucznego pochodzenia na wyrobiskach piasku podsadzkowego. Największy zbiornik - Kozłowa Góra (Świerklaniec) powstał przez wybudowanie zapory na Brynicy. Jego powierzchnia wynosi ok. 550 ha. Kolejnym pod względem wielkości jest jezioro Chechło – Nakło, powstałe przez zalanie wyrobiska po kopalni piasku w szerokiej, wysłanej piaskami dolinie. Powierzchnia jeziora to ok. 93 ha. Pozostałe zbiorniki wodne to m.in. Rogoźnik, Zielona, Pniowiec oraz szereg mniejszych.

KLIMAT

Charakterystykę klimatyczną Nadleśnictwa Świerklaniec oparto na analizie wieloletnich pomiarów meteorologicznych w stacji Świerklaniec (=50o26' N, =18o57' E, H=284 m n.p.m.) zlokalizowanej w centralnej części omawianego obszaru. Z uwagi na ograniczoną dostępność do danych źródłowych serię pomiarów temperatury powietrza i opadu atmosferycznego ze stacji Świerklaniec estymowano dla wybranych okresów z wielolecia (1951-2005) w oparciu o serię pomiarów z Opola na bazie informacji zawartych w rocznikach meteorologicznych IMGW. Duża zgodność fragmentów porównawczych serii danych z tych stacji umożliwiła uzupełnienie luk i opracowanie jednorodnych ciągów wielkości parametrów meteorologicznych będących podstawą niniejszego opracowania.

Zróżnicowanie rzeźby terenu i wysokości nad poziomem morza w Nadleśnictwie Świerklaniec ma niewielki wpływ na panujący tam klimat, który kształtowany jest głównie przez wielkoskalowe procesy cyrkulacyjne związane z obiegiem ciepła i wilgoci w atmosferze. Czynniki geograficzne uwidaczniają się głównie w kształtowaniu pogody w specyficznych warunkach synoptycznych, choć wpływają oczywiście w bezpośredni sposób na wzrost rocznej sumy opadu atmosferycznego i spadek średniej rocznej temperatury powietrza wraz z wysokością. Pogodę w regionie kształtują całoroczne ośrodki baryczne Niż Islandzki i Wyż Azorski, a także sezonowy Wyż Azjatycki oraz wyże powstające nad Europą Północną. W ciągu roku dominują wilgotne masy powietrza polarno-morskiego (46%), podczas gdy powietrze polarno-kontynentalne stanowi przeciętnie 38%. Sytuacje z

napływem chłodnych mas arktycznych stanowią tylko 10% dni w roku. Wysoki udział mas polarno-morskich sprawia, że klimat jest dość ciepły i łagodny. Ciśnienie atmosferyczne jest wyrównane przez cały rok z wyraźnie zaznaczonym maksimum w zimie. Klimat przejściowy Polski odznacza się dużą częstością przemieszczających się frontów atmosferycznych, co wpływa na ogromną zmienność pogody z dnia na dzień. Przechodzeniu frontu chłodnego (przeciętnie 126 dni w roku) najczęściej towarzyszy wzrost prędkości wiatru i gwałtowny opad atmosferyczny. Front ciepły (65 dni) oznacza zazwyczaj długotrwałe pogorszenie pogody, deszcz ciągły o zmiennej intensywności.

W zasięgu działania Nadleśnictwa Świerklaniec średnia wieloletnia temperatura powietrza praktycznie nie wykazuje różnic przestrzennych i zmienia się w przedziale od 8,0^oC w leśnictwach Cynków, Kolonia Woźnicka, Mieczysko, Imielów (obręb Brynica), Truszczyca (obręb Zyglinek), Świerklaniec i Wymysłów (obręb Świerklaniec) do 8,1^oC w leśnictwach Jędrysek, Lubocz, Mikołeska (obręb Zyglinek), Miasteczko i Pniowiec (obręb Świerklaniec).

Przeciętnie cały obszar nadleśnictwa charakteryzuje temperatura 8,1^oC, która jest taka sama jak średnia wieloletnia w stacji Świerklaniec. Dane z tej stacji wskazują, że najcieplejszym miesiącem jest lipiec (wieloletnia średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi 17,7^oC), zaś najchłodniejszym styczeń (-1,9^oC). Wpływ lokalnej rzeźby terenu na przestrzenne zmiany temperatury praktycznie nie jest obserwowany i ogranicza się do jej niewielkiego zróżnicowania następującego wraz z wysokością. Wielkość zmienności średniej rocznej temperatury powietrza pomiędzy obszarami leśnymi o zróżnicowanej wysokości nad poziomem morza wynosi tylko około 0,1^oC, co świadczy o bardzo jednolitych warunkach termicznych całego obszaru i jest jednocześnie odpowiedzią na brak wyraźnego zróżnicowania wysokości na poziomem morza w Nadleśnictwie Świerklaniec.

W wieloleciu 1951 2005 najchłodniejszą dekadą w stacji Świerklaniec był okres 1961-1970 (wieloletnia średnia roczna temperatura powietrza wynosiła 7,5^oC), a najcieplejszą lata 1981-1990 i 1991-2000 (8,6^oC).

Średnia wieloletnia (1951-2005) suma opadu atmosferycznego w stacji Świerklaniec wynosi 756 mm. Z uwagi jednak na jej dość dużą zmienność w przestrzeni nie można traktować jej jako wartości reprezentatywnej dla obszaru całego Nadleśnictwa Świerklaniec. Dlatego dopiero wykorzystanie technik GIS, pozwala na oszacowanie wzrostu sum opadu atmosferycznego postępujących wraz z wysokością nad poziomem morza. W zasięgu działania Nadleśnictwa Świerklaniec obszarem o najwyższych przeciętnych rocznych sumach opadu atmosferycznego jest leśnictwo Cynków (obręb Brynica) (712 mm), zaś leśnictwami w których notowane są najniższe sumy opadu są leśnictwa Lubocz i Mikołeska (obręb Zyglinek) oraz leśnictwo Pniowiec (obręb Świerklaniec). W tych leśnictwach suma roczna opadu atmosferycznego wynosi około 692 mm. Przeprowadzona analiza rozkładu przestrzennego sum opadu atmosferycznego pozwoliła na określenie przeciętnej jej wielkości w leśnej części nadleśnictwa na 702 mm. Należy przy tym zwrócić uwagę na dużą zmienność tej wielkości z rok na rok wynoszącą od 60 do 130% przeciętnej rocznej sumy opadu w latach 1951-2005. W stacji Świerklaniec najwyższą średnią sumę opadu wynosząca 812 mm zanotowano w dziesięcioleciu 1971-1980, gdy dekadę 1951-1960 cechowała wartość 702 mm. W przebiegu rocznym tego parametru

wyraźnie wyróżnia się letnie maksimum i zimowe minimum. W wieloleciu 1951-2005 miesiącem o najwyższej sumie miesięcznej był lipiec (134 mm) o najniższej luty (35 mm). Na obszarze Nadleśnictwa Świerklaniec w okresie bardzo łagodnej zimy notuje się pokrywę śnieżną o średniej grubości od 5 do 15 cm zalegającą łącznie około 50 dni w roku.

Na okres wegetacyjny w Nadleśnictwie Świerklaniec przypada przeciętnie około 65% rocznej sumy opadu atmosferycznego (dane ze stacji Świerklaniec), jednak w poszczególnych latach wielkość ta może się wahać od 50 do nawet 80%. W tym okresie w stacji Świerklaniec średnia temperatura powietrza zmienia się od ok. 8^oC w kwietniu do ok. 18^oC w lipcu. Przeciętnie w trakcie okresu wegetacyjnego w latach 1951-2005 wynosiła ona 14,3^oC.

Na okres wegetacyjny w Nadleśnictwie Świerklaniec przypada przeciętnie około 65% rocznej sumy opadu atmosferycznego (dane ze stacji Świerklaniec), jednak w poszczególnych latach wielkość ta może się wahać od 50 do nawet 80%. W tym okresie w stacji Świerklaniec średnia temperatura powietrza zmienia się od ok. 8^oC w kwietniu do ok. 18^oC w lipcu. Przeciętnie w trakcie okresu wegetacyjnego w latach 1951-2005 wynosiła ona 14,3^oC.

Warunki klimatyczne Nadleśnictwa Świerklaniec z uwagi na wysokie sumy opadu atmosferycznego oraz bardzo dobre warunki termiczne można zaliczyć do bardzo korzystnych dla wzrostu i hodowli lasu. Znaczący wpływ na wielkość sum opadu ma wysokość nad poziomem morza, jednak nigdzie nie notuje się ograniczeń w dostawie wody z atmosfery spowodowanych lokalną topografią.